Voor olieverfschilderijen is het werken op canvas heel populair. Canvas is een linnen of katoenen doek dat strak over een houten frame wordt gespannen. Schildersdoeken, zoals ze ook wel genoemd worden, kunnen ook zonder kader opgehangen worden wanneer de zijkanten ofwel wit geschilderd worden ofwel mee de kleuren van de voorkant van het schilderij volgen. Het canvas kan ook ingekaderd worden.
In de middeleeuwen en in de renaissance werd het meest op houten panelen geschilderd. Pas later begon men meer op canvas te schilderen. De meeste oude schilderijen die de tand des tijds het best hebben doorstaan zijn echter degenen die op houten panelen werden geschilderd. En dat heeft meerdere redenen.
Ten eerste is een doek veel gevoeliger voor vocht. Ten tweede is een houten paneel heel vormvast terwijl een doek soepel is en blijft, waardoor het gevaar dat de verflaag op een bepaald moment gaat barsten veel groter wordt. Ten derde is een doek veel kwetsbaarder. Een klein ongelukje is gauw gebeurd met een beschadigd of gescheurd doek tot gevolg.
Maar niet alleen duurzaamheid speelt voor mij een rol. Ook de stevigheid van het materiaal heeft bij mijn manier van schilderen belang. Ik hou meer van het stevige gevoel van een houten paneel dan van het verende gevoel van een canvas. Het gladere oppervlak van een houten paneel geeft me ook meer controle over de verf. Ik werk vaak met mistige delen in mijn schilderijen en ik heb het gevoel dat deze effecten beter tot hun recht komen op het houten paneel. Ze zijn zachter en meer ‘fluffy’.
Het nadeel is dan weer dat mijn schilderijen best ingekaderd worden omdat ze niet meteen geschikt zijn om op te hangen zonder kader. Maar wie mij kent, weet dat ik liever ga voor kwaliteit dan voor een halfslachtig afgewerkt product. Dat je van mijn schilderen houdt of niet, is een persoonlijke keuze waar ik je niet toe kan dwingen. Maar de afwerking en de kwaliteit van het geleverde schilderij moet onberispelijk zijn.
Daarom werk ik alleen met kwalitatieve materialen. Vandaar ondermeer mijn keuze voor houten panelen. Ook de gekozen verf is van een professionele kwaliteit. En wanneer het schilderij klaar is en voldoende gedroogd heeft, wordt het voorzien van een beschermende vernis.
Ik prepareer de houten panelen zelf. Het houten paneel is een multiplexplaat van maar liefst 10mm dikte. Ik zie soms kunstenaars op slechts 5mm dikte werken. Maar die platen golven en trekt te veel krom naar mijn zin. Dus probeerde ik multiplex van 10mm dik en dat bevalt me uitstekend. Ik prepareer zowel de voorkant als de achterkant, waardoor de plaat veel minder gebogen staat. Dat beetje dat ze nog doorbuigt, wordt perfect opgevangen bij het inkaderen, waardoor je een mooi, strak afgewerkt schilderij bekomt.
Om een optimaal oppervlak te bekomen, moet dit dus eerst behandeld worden. Dit gebeurt met een Gesso. Gesso is een primer dat bestaat uit een krijtmengsel waardoor je de oppervlakte voorbereid om te kunnen beschilderen. Een primer zorgt ervoor dat de verf niet opgezogen of afgestoten wordt door de ondergrond waar je de verf uiteindelijk op aan wilt brengen. Hout en canvas hebben nogal de neiging om de verf op te zuigen. Door Gesso te gebruiken wordt de verf vele malen minder opgezogen.
Ik breng de Gesso in drie lagen aan: de eerste horizontaal, de tweede verticaal en de derde laag opnieuw horizontaal. Na het aanbrengen van de eerste en de tweede laag wordt het paneel telkens licht opgeschuurd. Na de derde laag schuur ik niet meer.
Door het beurtelings horizontaal en verticaal aanbrengen van de Gesso krijg ik een subtiel soort ruitjespatroon zoals bij canvas, maar veel fijner, terwijl er dus toch wat structuur in zit.
Wanneer ik een ander soort textuur wil, kan ik de Gesso-lagen op een andere manier aanbrengen. Het paneel heeft geen zichtbare textuur voorafgaand aan het primen. Een canvas daarentegen heeft een zichtbare geweven structuur. Tenzij er dikke verflagen worden gebruikt, maakt die geweven textuur deel uit van het kunstwerk, of je het nu leuk vindt of niet. Met behulp van een paneel kan ik andere oppervlaktestructuur creëren. Tijdens de priming-fase zijn verschillende oppervlakken bereikbaar. Deze flexibiliteit geeft me meer controle over het eindresultaat.
Heel soms zitten er klein oneffenheden in het houten paneel. Het leuke is dat ik met de plaats van deze oneffenheden rekening houdt tijdens het maken van het schilderij, waardoor deze mee opgaan en deel gaan uitmaken van de structuur van het schilderij zelf.
